این روزها با هر چه نزدیک شدن به انتخابات مجلس، مجموعه‌ها و سایت‌های زیادی شروع به روشنگری و شفافیت فضای انتخاباتی می‌کنند. «مجلس‌گرافی» یکی از این پایگاه‌هایی است که زیر نظر آزمایشگاه شبکه‌های اجتماعی دانشگاه تهران، با هدف روشنگری عملکرد نماینده‌ها در دوره قبل، چند وقتی است شروع به کار کرده است. این سایت در ابتدا در معرفی خود می‌گوید: «آزمایشگاه شبکه‌های اجتماعی دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه تهران، با هدف شفاف سازی عملکرد نمایندگان مجلس شورای اسلامی، مجلس‌گرافی را راه اندازی نموده است. این سامانه یک کار پژوهشی علمی در حوزه شبکه‌های اجتماعی است و هیچ گونه هدفی برای جانبداری از فرد و یا گروه سیاسی خاصی ندارد.»
عملکرد نماینده‌های مجلس باید شفاف شود
از «محسن رئیسی» مدیر تیم و یکی از طراحان «مجلس‌گرافی» می‌خواهیم تا بیشتر درباره کار آزمایشگاه توضیح دهد: «کار اصلی آزمایشگاه، تحلیل داده‌های ایرانی‌ها تحت وب و در خبرگزاری‌هاست. بچه های ما بیشتر بچه دانشجویان رشته‌های هوش مصنوعی، نرم‌افزار و آی تی هستند. بیشتر تمرکز این تیم هم روی مصورسازی داده است. اگر ما بتوانیم داده را به گونه ای مصور کنیم که مردم با دیدن آن دانش مورد نظر را از آن استخراج بکنند، به هدفمان رسیده‌ایم. ما بدون جبهه گیری سیاسی عملکرد نمایندگان را دسته‌بندی می‌کنیم تا نماینده‌هایی که در دوره قبل خیل خوب کار نکردند، شناسایی شوند و مردم در دوره بعد به آن‌ها رای ندهند و برای دوره‌های آتی هم نماینده‌ها بدانند که نظارت مردمی بر عملکرد آن‌ها وجود دارد.»
آقای رئیسیمی‌گوید که ایده اصلی این کار متعلق به دکتر «مسعود اسدپور» سرپرست آزمایشگاه شبکه‌های اجتماعی» است. «ایشان با چند تن از استادان یک گروهی تشکیل دادند و همه روی همین مقوله تحلیل داده و پردازش متن و اینگونه مسائل کار کردند. شبکه های اجتماعی چون یک بستر مهم داده است در علوم کامپیوتر یک رشته مهم محسوب می‌شود؛ برای همین اعضای این آزمایشگاه همه از دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه تهران هستند و در کل دنیا هم این مسئله بیشتر در دانشکده‌های کامپیوتر دنبال می‌شود.»
ما فقط اطلاعت اینترنتی را دسته‌بندی کردیم
مجلس‌گرافی اولین محصول این آزمایشگاه است که به صورت علنی منتشر می‌شود. «آزمایشگاه شبکه های اجتماعی بیشتر به صورت مقالات پژوهشی و در محافل علمی منتشر شده و هیچکدام از کارهای این مجموعه به این شکل عمومی ارائه نشده است و مجلس‌گرافی تقریبا اولین محصول آزمایشگاه است که برای مخاطبعام منتشر می‌شود. ایده اصلی مجلس این کار هم باز متعلق به دکتر اسدپور سرپرست این تیم است.»
تمام اطلاعات و داده‌های این سایت فقط وفقط از بستر اینترنت فراهم شده و اعضای این سایت به هیچ منبع دیگری دسترسی نداشته‌اند. «ما تنها منبعی که داشتیم، صورتجلسات علنی مجلس بود و تنها راه ما این بود که بتوانیم نطق ها، غائبین و حاضرین و بعد بتوانیم از این نطق ها کلمات کلیدی را استخراج کنیم. تمام اطلاعات ما در بستر اینترنت بود و ما فقط آن‌ها دسته‌بندی و مصور کردیم.»
از آقای رئیسی می‌پرسم که آیا حضوری هم برای دریافت اطلاعات به مجلس مراجعه کرده‌اند یا نه که می‌گوید: «خب اگر هم می‌رفتیم، این اطلاعات را به ما نمی‌دادند. یک گروه دیگری که ما می‌شناسیم برای دریافت این اطلاعات به مجلس مراجعه کردند؛ اما گفته بودند که این اطلاعات شخصی است و به شما نمی‌دهیم و به خاطر همین گردآوری اطلاعات، خیلی از ما انرژی گرفت چون استخراج نطق ها یا تاخیرها از متن به همین سادگی نیست و پیچیدگی‌های زیادی دارد. ولی چون در اختیار ما نمی‌گذارند ما مجبور شدیم به متن اکتفا کنیم.»
از تابستان درگیر مجلس‌گرافی هستیم!
کار این سایت از تابستان امسال شروع شده و حول و حوش ۱۰ نفر برای چرخیده شدن چرخ آن کار شروع به کار کرده‌اند: «پروژه از اوایل تابستان امسال شروع شد. به غیر از یک نفر، بقیه اعضا دانشجو هستند. البته تمام این ده نفر به یک میزان درگیر مجلس گرافی نبودند. ما به دنبال شش نوع شاخص بودیم .غیبت ها، نطق‌های پیش از دستور، ارائه طرح، طرح‌های امضاشده، تذکرات کتبی و سوال کمیسیون از وزرا شش شاخصی بود که ما اطلاعات آن را استخراج کردیم. دو مورد از این اطلاعات را با استفاده از خزشگراها از سایت خود مجلس جست‌وجو کردیم. اطلاعات تذکرها و نطق‌ها و حضوروغیاب را از درون متن جلسات استخراج کردیم که یک نرم‌افزار برای این کار نوشتیم و سعی کردیم آن را بهبود بدهیم و حتی مجبور شدیم نتایج آن را چشمی هم یک دور مرور کنیم که دقیق باشد. برای ارائه طرح‌ها هم مجبور شدیم از سایت مجلس استفاده کنیم که طرح‌ها را به صورت پی‌دی‌اف ارائه می‌دهد. نفر اولی که در این متن امضا کرده، ارائه‌دهنده طرح است. این قسمت را مجبور شدیم کاملا دستی استخراج کنیم. البته بماند که یک سری هم مخدوش بودند که ما باالاجبار آن‌ها را کنار گذاشتیم!»
در همه جای دنیا کار نماینده‌های مجلس شفاف‌سازی می‌شود
یکی از قسمت‌های جالب این سایت،بخش «کلمه‌گرافی» است. طراح جوان این سایت درباره این بخش هم می‌گوید: «کلمه‌گرافی معادل وردکلود است که در همه جای دنیا شناخته‌شده است. یکی از ابزارهای نمایش متن همین ورد کلود است.»
آقای رئیسی می‌گوید که کار مجلس‌گرافی ایده جدید در جهان نیست و سابقه‌ای دیرینه در کشورهای جهان دارد. «ما از این لحاظ از خیلی از کشورهای جهان عقبیم! الان پروژه ای در کشورهای هلند و انگلیس و کانادا در حال پیگیری است که اطلاعات ۲۰۰ سال مجلسشان را مصور کرده‌اند. آن هم با حساسیت و ظرافتی خیلی بیشتر از ما. مثلا نماینده به مدت ۳۰ ثانیه از جای خود بلند شد یا فلان نماینده حرف او را در ثانیه چهلم قطع کرد. یا حتی تمام حاشیه‌های ریز و درشت هم ثبت و دسته‌بندی شده است. هدف آن‌ها این است که همه مردم با یک روش ساده بتوانند از داده‌های مجلس، اطلاعاتی که می‌خواهند استخراج کنند. مثلا می‌خواهند بدانند که نماینده‌های اصولگرا نسبت به مسئله محیط‌زیست چه واکنش و نظری دارند. از این لحاظ آن‌ها خیلی جلوتر از ما هستند و مثلا مسائلی مثل تاخیرهای نمایندگان مجلس که ما تازه آن‌ها را مطرح می‌کنیم، برای آن‌ها قدیمی و کاملا حل‌شده است.»
هیچ جا ازما حمایت نمی‌کند
مجلس گرافی فقط فعالیت کسانی را بررسی می‌کند که قبلا نماینده مجلس بودند و برای تازه‌کارها برنامه‌ای ندارد. «این کار نیاز به پروژه عظیمی دارد که ما هنوز بودجه اجرای این پروژه را نداریم. مثلا در یکی از کشورهای خارجی، فقط یک میلیون یورو برای پنج نفر که روی این پروژه کار می‌کردند، اختصاص دادند. واقعا کار بسیار زمان‌بری است و همین تیم خارجی فقط ده سال زمان داشتند که این اطلاعات را به فرمت مورد نظر خود برسانند.»
مجلس‌گرافی کاری کاملا دانشجویی بوده و از هیچ جا حمایت مالی از آن نشده است. «در کل جهان خود مجلس برای ارائه این اطلاعات هزینه می‌کند و حتی از این اقدام استقبال می‌کنند و با امثال ما مثل دوست و همکار رفتار می‌کنند؛ اما در ایران نه‌تنها حمایت نمی‌شود که با ما همکاری هم نمی‌کنند.در داخل کشور حتی یک بخش به زیربخش خود اطلاعات نمی‌دهد چه برسد به اینکه سازمان یا مجموعه‌ای از بیرون بخواهد شفاف‌سازی انجام دهد. این در حالی است که طیق قانون متن مجلس باید هم در رادیو پخش شود هم در روزنامه رسمی؛ اما متنی که در اختیار ما بود، پی دی اف بود و ما متن می‌خواستیم و فقط چند ماه طول کشید که بالاخره بعد از چند ماه توانستیم به صورتجلسات مجلس دست پیدا کنیم؛ یعنی مجلس حتیاز انتشار مطالبی که وظیفه داردعلنی منتشر کند هم دریغ می‌کند!»